JAK SIĘ WIDZĄ, TAK SIĘ PISZĄ – BADANIE TALIS (cz. 3)

Nau­czy­cie­le to chy­ba je­dy­na gru­pa za­wo­do­wa, któ­ra nie­ustan­nie się do­kształ­ca, roz­wi­ja kom­pe­ten­cje. Do­sko­na­le­nie przy­bie­ra róż­ne for­my: warsz­ta­tów, szko­leń, stu­diów po­dy­plo­mo­wych, kon­fe­ren­cji, rów­nież współ­pra­cy z ko­le­ga­mi po fa­chu. Trze­ci roz­dział ra­por­tu na te­mat ba­da­nia TALIS do­no­si, co o tej sfe­rze swo­jej ka­rie­ry za­wo­do­wej my­ślą sa­mi na­uczy­cie­le.

Czy­tel­ni­cy, któ­rzy chcą za­po­znać się z po­przed­ni­mi na­szy­mi ko­men­ta­rza­mi do wy­ni­ków ba­da­nia TALIS, po­win­ni prze­czy­tać część 1 i część 2.

WSPÓŁPRACA NAUCZYCIELI

Wy­mia­na wie­dzy i do­świad­czeń od­by­wa się pod­czas dys­ku­sji na spo­tka­niach ze­spo­łów przedmio­to­wych, wy­cho­waw­czych, po­wo­ła­nych do wy­ko­na­nia kon­kret­ne­go za­da­nia, a czę­sto na prze­rwach czy „o­kien­ka­ch”, kie­dy oma­wia się przy­pa­dek ucznia al­bo ja­kiś no­wy po­mysł na prze­bieg lek­cji  lub ćwi­cze­nie, wy­mie­nia się ma­te­ria­ła­mi dy­dak­tycz­ny­mi itp. Rza­dziej ob­ser­wu­je się lek­cje in­nych na­uczy­cie­li, aby je po­tem omó­wić i sfor­mu­ło­wać wnio­ski do dal­szej pra­cy – ko­le­gi (w przy­pad­ku mło­de­go na­uczy­cie­la) czy swo­jej (kie­dy uczy­my się od bar­dziej do­świad­czo­nych). Są na­uczy­cie­le, któ­rzy ni­gdy nie uczest­ni­czy­li w te­go ro­dza­ju współpra­cy. A szko­da, bo dla mło­dych na­uczy­cie­li jest to czę­sto je­dy­na moż­li­wość, aby zo­ba­czyć, jak po­win­na wy­glą­dać lek­cja, pod­pa­trzeć spo­sób na zdy­scy­pli­no­wa­nie kla­sy, cie­ka­wą for­mę pra­cy, in­te­re­su­ją­cy po­mysł na za­da­nie do­mo­we, cza­sem upew­nić się, że to, co ro­bię, ro­bię do­brze – za­wsze jest to waż­ne do­świad­cze­nie. Mo­że war­to czę­ściej za­chę­cać się na­wza­jem do po­pro­wa­dze­nia ta­kich lek­cji?

ROZWÓJ ZAWODOWY

Z wie­lu ba­dań wy­ni­ka, że ist­nie­je po­zy­tyw­na za­leż­ność mię­dzy uczest­nic­twem na­uczy­cie­li w róż­nych for­mach do­sko­na­le­nia a re­zul­ta­ta­mi osią­ga­ny­mi przez ich uczniów. W ba­da­niu TALIS przy­ję­to sze­ro­ką de­fi­ni­cję roz­wo­ju za­wo­do­we­go – obej­mu­je on do­sko­na­le­nie umie­jęt­no­ści, po­sze­rza­nie wie­dzy, zdo­by­wa­nie do­świad­czeń i roz­wi­ja­nie cech cha­rak­te­ry­zu­ją­cych na­uczy­cie­la. For­my do­sko­na­le­nia naj­chęt­niej wy­bie­ra­ne przez pol­skich na­uczy­cie­li to (ko­lej­ność we­dług po­pu­lar­no­ści): kur­sy do­sko­na­lą­ce, kon­fe­ren­cje i se­mi­na­ria, sieć współ­pra­cy, men­to­ring, ho­spi­ta­cje i co­aching, in­dy­wi­du­al­ne i wspól­ne ba­da­nia. Ko­rzy­sta z tych form śred­nio 94% na­uczy­cie­li, do­bie­ra­jąc je w za­leż­no­ści od sta­żu pra­cy i stop­nia awan­su za­wo­do­we­go. Z czę­ści ra­por­tu do­ty­czą­cej te­ma­ty­ki szko­leń in­te­re­su­ją­cej na­uczy­cie­li wy­ni­ka, że naj­czę­ściej wy­bie­ra­no za­gad­nie­nia zwią­za­ne ze zna­jo­mo­ścią przedmio­tu (pro­gra­mu na­ucza­nia), kom­pe­ten­cja­mi pe­da­go­gicz­ny­mi w za­kre­sie na­ucza­ne­go przedmio­tu i pra­cy z ucznia­mi ze SPE (spe­cjal­ny­mi po­trze­ba­mi edu­ka­cyj­ny­mi). Na dal­szych miej­scach upla­so­wa­ły się za­gad­nie­nia do­ty­czą­ce oce­nia­nia uczniów, in­dy­wi­du­ali­za­cji na­ucza­nia, wy­ko­rzy­sty­wa­nia w na­ucza­niu tech­nik kom­pu­te­ro­wych i no­wych tech­no­lo­gii  oraz współ­pra­ca z ro­dzi­ca­mi uczniów. Naj­rza­dziej by­ły wy­bie­ra­ne te­ma­ty „po­zasz­kol­ne”, obej­mu­ją­ce współ­pra­cę ze spo­łecz­no­ścią lo­kal­ną, po­rad­nic­two za­wo­do­we, roz­wi­ja­nie kom­pe­ten­cji po­trzeb­nych w przy­szłej pra­cy lub stu­diach oraz na­ucza­nie w śro­do­wi­sku wie­lo­kul­tu­ro­wym. Nau­czy­cie­le nie za­wsze są za­do­wo­le­ni z ja­ko­ści form do­sko­na­le­nia, w któ­rych wzię­li udział. To dość in­te­re­su­ją­cy pro­blem, jed­nak ra­port TALIS nie po­da­je szer­szych wia­do­mo­ści na ten te­mat. Do­brze by by­ło po­znać opi­nię na­uczy­cie­li do­ty­czą­cą po­zio­mu me­ry­to­rycz­ne­go i or­ga­ni­za­cji róż­nych szko­leń, za któ­re czę­sto po­bie­ra­ne są pie­nią­dze i któ­rym po­świę­ca się cen­ny czas. Mo­że na­si czy­tel­ni­cy ze­chcą opo­wie­dzieć o swo­ich do­świad­cze­niach – za­pra­sza­my do ko­men­to­wa­nia pod ar­ty­ku­łem.

DOSKONALENIE WEDŁUG POTRZEB

Czy te­ma­ty­ka szko­leń, w któ­rych wzię­li udział na­uczy­cie­le, od­po­wia­da ich za­in­te­re­so­wa­niom? Oka­zu­je się, że nie – na­uczy­cie­le chcie­li­by się szko­lić w in­nych dzie­dzi­nach niż wy­ni­ka to z po­przed­nie­go ze­sta­wie­nia. Dla­cze­go więc wy­bie­ra­ją te­ma­ty­kę nie za­wsze od­po­wia­dającą po­trze­bom? Mo­że być tak, że chcą od­być ja­kie­kol­wiek szko­le­nie „dla pa­pier­ka”, bo za­świad­cze­nie po­trzeb­ne jest do tecz­ki awan­su za­wo­do­we­go, al­bo i tak, że ma­ją po­trze­bę roz­wo­ju i wy­bie­ra­ją z ogra­ni­czo­nej ofer­ty, bo naj­bliż­szy ośro­dek do­sko­na­le­nia na­uczy­cie­li nie ma nic wię­cej do za­pro­po­no­wa­nia… A cze­go chcie­li­by się na­uczyć? Naj­więk­szą po­pu­lar­no­ścią cie­szy­ły­by się róż­ne for­my do­sko­na­le­nia zwią­za­ne z pra­cą z uczniem ze SPE, roz­wi­ja­ją­ce umie­jęt­no­ści sto­so­wa­nia no­wych tech­no­lo­gii w miej­scu pra­cy i wy­ko­rzy­sty­wa­nia tech­nik kom­pu­te­ro­wych, ra­dze­nia so­bie z trud­nym za­cho­wa­niem uczniów oraz do­ty­czą­ce in­dy­wi­du­ali­za­cji na­ucza­nia. Po­zo­sta­łe te­ma­ty cie­szy­ły się mniej­szą po­pu­lar­no­ścią, a co naj­cie­kaw­sze – na sa­mym koń­cu zna­la­zły się za­gad­nie­nia zwią­za­ne z kom­pe­ten­cja­mi pe­da­go­gicz­ny­mi do­ty­czą­cy­mi na­ucza­ne­go przedmio­tu i pro­gra­mu na­ucza­nia. Czy­li te, w któ­rych na­uczy­cie­le naj­czę­ściej się szko­lą Ra­port po­ka­zu­je, że po­trze­ba do­sko­na­le­nia się na­uczy­cie­li wy­raź­nie się ob­ni­ży­ła w po­rów­na­niu do ro­ku 2008, kie­dy od­by­ło się po­przed­nie ba­da­nie. Mo­że to mieć zwią­zek z mniej­szym na­pły­wem mło­dych na­uczy­cie­li do pra­cy (wię­cej o tym pro­ble­mie w pierw­szej czę­ści ra­por­tu z ra­por­tu – tu­taj), a na pew­no z fak­tem, że sys­tem awan­su za­wo­do­we­go wy­rów­nał się i od­po­wied­nio mniej na­uczy­cie­li po­zo­sta­je w trak­cie osią­ga­nia ko­lej­nych stop­ni, czy­li mniej jest też zo­bli­go­wa­nych do uczest­ni­cze­nia w róż­nych for­mach do­sko­na­le­nia za­wo­do­we­go.

W GRĘ WCHODZĄ PIENIĄDZE

Pol­scy na­uczy­cie­le za­py­ta­ni o naj­więk­sze utrud­nie­nia w roz­wo­ju za­wo­do­wym na pierw­szym miej­scu wska­za­li na zbyt wy­so­kie kosz­ty. Oka­zu­je się, że 10–12% na­uczy­cie­li mu­si sa­mo­dziel­nie po­kryć pe­łen koszt do­sko­na­le­nia (60% nie pła­ci nic, po­zo­sta­li czę­ścio­wo).  Na ko­lej­nych miej­scach upla­so­wa­ły się: brak od­po­wied­niej ofer­ty, brak cza­su z po­wo­du obo­wiąz­ków ro­dzin­nych i brak za­chęt do udzia­łu w do­sko­na­le­niu za­wo­do­wym. Czę­ścio­wym wspar­ciem mo­gą cie­szyć się na­uczy­cie­le, któ­rzy otrzy­mu­ją zwrot za do­jazd (de­le­ga­cje) oraz zmia­nę w pla­nie za­jęć na dzień szko­le­nia. Wy­so­ki pro­cent na­uczy­cie­li, któ­rzy do­sko­na­lą się nie­od­płat­nie, wy­ni­ka na pew­no z fak­tu, że na­uczy­cie­le mo­gą uzy­skać środ­ki na do­sko­na­le­nie. Pod­po­wia­da­my tym 10–12%, któ­rzy pła­cą, że­by zaj­rze­li do art. 9 usta­wy z dnia 8 li­sto­pa­da 2013 r. o zmia­nie nie­któ­rych ustaw w związ­ku z re­ali­za­cją usta­wy bu­dże­to­wej (Dz.U. 2013/1645), mo­że się przy­dać do uzy­ska­nia zwro­tu za udział w szko­le­niu.

Zwy­kle pro­si­my czy­tel­ni­ków o ko­men­ta­rze czy dys­ku­sję pod ar­ty­ku­łem, tym ra­zem rów­nież.:) Do­dat­ko­wo przy­go­to­wa­li­śmy an­kie­tę, któ­ra po­mo­że nam przyj­rzeć się Wa­szym pre­fe­ren­cjom zwią­za­nym z do­sko­na­le­niem za­wo­do­wym – pro­si­my o wy­peł­nie­nie (zaj­mie dwie mi­nu­ty). Oczy­wi­ście po­in­for­mu­je­my o wy­ni­kach na­sze­go ka­me­ral­ne­go ba­da­nia.