JABŁKO DLA NAUCZYCIELA

Pamiętacie, kiedy Pinokio miał iść pierwszy raz do szkoły? Oprócz elementarza, który kupił za cenę jedynego kaftana, Geppetto wręczył chłopcu jabłko dla nauczyciela. Po co nauczycielowi jabłko? Zastanawiałam się nad tym jako mała dziewczynka, pytanie wracało, kiedy omawiałam lekturę z uczniami, a ostatnio – kiedy natknęłam się na anglojęzyczne strony prezentujące  szydełkowe  ozdoby na jabłuszko wręczane z okazji rozpoczęcia roku szkolnego – postanowiłam rzecz zbadać.

W Polsce nie daje się nauczycielowi jabłek w prezencie, dlatego w polskojęzycznym internecie w ogóle nie ma wzmianek o jabłkach w połączeniu z nauczycielami. Znalazłam wprawdzie jedną – starosta nowosądecki w uznaniu zasług wręcza nauczycielom Złote i Srebrne Jabłka Sądeckie, ale jest to nagroda regionalna i otrzymują ją nie tylko nauczyciele. 

BIEDNY NAUCZYCIEL

Tradycja obdarowywania nauczycieli jabłkami znana jest w Skandynawii i Ameryce. Dzisiaj pozostał z niej tylko symbol – jabłkami dekoruje się szkoły z okazji nauczycielskiego święta, nikt już nauczycielom jabłek nie wręcza. A dlaczego kiedyś jabłka się wręczało? W Ameryce „jabłkowa historia” sięga czasów pionierskich, wtedy nauczycielom za pracę płaciło się w naturze. Wioska, w której pracował nauczyciel, miała za zadanie utrzymać go – dać mu miejsce do mieszkania i wyżywić. Innych profitów za swoją pracę nauczyciel oczekiwać nie mógł. Jako że rozwinęło się sadownictwo i Amerykanie w niektórych stanach zaczęli uprawę coraz bogatszych odmian jabłek, owoc ten – uznany za zdrowy, smaczny i elegancki – stał się znakiem dobrobytu i jako taki mógł być ofiarowany w prezencie. Z czasem nie wręczało się już kosza jabłek, tylko jedno, dla zachowania tradycji, za to musiało być pięknie wypolerowane, często dodatkowo ozdobione wstążeczką lub wsadzone w specjalnie wykonany z papieru czy włóczki koszyczek.

W LITERATURZE

Każdy pewnie zna film Tima Burtona Jeździec bez głowy, ale nie każdy wie, że scenariusz powstał na podstawie opowiadania amerykańskiego pisarza okresu romantyzmu Washingtona Irvinga Legenda o Sennej Kotlinie (The Legend of Sleepy Hollow). Bohater opowiadania, Ichabod Crane, nie jest policjantem, jak Johnny Depp w filmie, ale nauczycielem. Zakochany w pięknej córce miejscowego farmera, wybiera się na przyjęcie do domu jej rodziców (pochodzących z Holandii van Tasselów), aby konkurować o jej względy na opowieści z miejscowym osiłkiem. Kiedy Ichabod Crane zmierza do posiadłości, podziwia jesienne bogactwo przyrody, a najbardziej zachwycają go jabłka – te wiszące jeszcze na drzewach, te już zebrane w kosze czy specjalnie przebrane do sporządzenia cydru. Podczas przyjęcia okazuje się łasuchem, smakują mu szczególnie wszelkie ciasta i desery sporządzone z jabłek. Może to Irving pozwolił czytelnikom na wrażenie, że nauczyciele są szczególnymi miłośnikami jabłek?

ŁAPÓWKA?

Boże Narodzenie nam kojarzy się z filmem Kevin sam w domu, ale mimo że to amerykańska produkcja, Amerykanie mają inny świąteczny hit. Każdego roku na każdym kanale telewizyjnym w USA można obejrzeć Prezent pod choinkę (A Christmas Story). Bohaterem jest Ralphie, który marzy, aby od świętego Mikołaja otrzymać karabin. W jednej ze scen Ralphie wręcza nauczycielce zamiast jednego – cały kosz jabłek ze słowami: „Pomyślałem, że chciałabyś coś innego”, a komentujący to narrator (dorosły Ralphie) mówi: „Tak, jasne, trochę łapówki nigdy nie zaszkodzi”. Tu mamy już wyraźną aluzję, że jabłko może być także symbolem łapówki. Potwierdza to w swojej piosence Jabłko dla nauczyciela Bing Crosby „Jabłko nauczycielowi zawsze w smak. Szczególnie kiedy nie nauczyłeś się arytmetyki”.

SYMBOLIKA

Można się spotkać również z innymi interpretacjami tradycji obdarowywania jabłkami nauczycieli. Niektórzy przywołują biblijną przypowieść o rajskim ogrodzie i jabłku z drzewa poznania dobra i zła. Jabłko czasami odbierane jest więc jako symbol mądrości i dlatego kojarzone jest z nauczycielami. Jeszcze inny pomysł każe rozumieć jabłko jako symbol zdrowia i jako takie życzenie zdrowia ma być przekazywane nauczycielom. To ładne interpretacje, pozwalają zapomnieć o czasach, kiedy biedny nauczyciel musiał być utrzymywany przez nie bardziej bogatych rodziców swoich uczniów.

Z okazji rozpoczęcia nowego roku szkolnego namawiam wszystkich nauczycieli i rodziców, aby przenieść na polski grunt zwyczaj darowania nauczycielowi jabłka zamiast bukietu kwiatów. Niech polski nauczyciel także kojarzy się z jabłkami! Jesteśmy wszak jabłkową potęgą – kto pamięta najsłynniejszego propagatora jabłek, profesora Pieniążka? Jedzmy jabłka! Będziemy zdrowsi, damy dobry przykład uczniom i wesprzemy polskich sadowników. Na pohybel Putinowi!